Paris Alexandros Priamides moest kiezen: welke godin was de mooiste? Hera beloofde oneindige macht, Athene oneindige wijsheid en Aphrodite de mooiste vrouw. Paris koos voor de mooiste vrouw en de culturele impact dat dat tot gevolg had is nu niet meer te overzien.
In 2023 staat onze samenleving ook voor een keuze: welke opgehypete film geven we de grootste impact? Is het Napoleon (gaat pas in november in première), de oneindige macht, is het Oppenheimer, oneindige wijsheid, of ook hier Barbie, de mooiste vrouw? We kiezen weer voor de laatste.
Barbie is echter veel meer dan een Helena, namelijk een Galatea1. Als opvolger van een ivoren beeld, Eliza Doolittle en een hele rits Star Trek-personages verandert nu ook een kunststof pop in een mens van vlees en bloed en dan komt zij erachter dat life buiten plastic niet zo fantastic is. Dat wil niet zeggen dat er helemaal geen iliadische referenties in zitten hoor, want de Kens gaan op een gegeven moment elkaar op een strand te lijf als Hektor en Patroklos2. En als je niet doorhad dat dat hele gebeuren met paarden een verwijzing is naar dat grote houten knutselwerk moet je je echt gaan schamen.
Maar goed, ik wil niet te veel verklappen van het plot, en die mythen kent u toch al. Ik wil het hebben over iets veel interessanters, namelijk dat Barbies nep zijn. Een Barbiepop is een pop die lijkt op een mens. De acteurs uit de Barbiefilm zijn daarmee mensen die lijken op poppen die lijken op mensen. En op hen zullen ook weer nieuwe poppen gebaseerd worden. We zien hier een toenemende culturele abstractie, waarbij een afbeelding van een afbeelding wordt gemaakt. Uiteindelijk wordt het een afbeelding zonder origineel: een simulacrum zoals Baudrillard dat beschreef in 1971. Volgens deze Fransman is de maatschappij niet echt maar “hyperreëel”, een simulatie van een samenleving. Voorbeeld nummer 1 is Disneyland, een compleet opgebouwde stad die geen stad is maar een imitatie van een stad. De hele wereld is volgens Baudrillard een Disneyland, wat volgens hem ook alleen maar bestaat om te verhullen dat de rest van de wereld ook nep is. Denk er bijvoorbeeld aan dat reality-tv het genre is dat het meest van de werkelijkheid afstaat.
Baudrillards werk Simulacra en simulatie is verfilmd in de vorm van The Matrix. Greta Gerwig laat zien dat ze weet dat de The Wachowskis het over haar hebben door een parodie op de bekende blauwe-pil-rode-pil-scène (zit ook in de trailer; zie die maar als je de film niet gezien hebt). En als Barbie (Margot Robbie) uit haar hyperreële wereld naar de Real World vertrekt, dan rijdt ze door een woestijn: the desert of the real, een uitspraak van Baudrillard die in The Matrix opduikt en ook door Slavoj Žižek als boektitel gebruikt is.
Nu komt het mooie: Barbie doet dit veel beter dan The Matrix. In The Matrix is het mogelijk uit de matrix te stappen. Baudrillard vond het hierom een kutfilm want in zijn filosofie kan dat helemaal niet3. De Real World is ook niet echt (ik bedoel, ze noemen zichzelf Real World, hoe nep kun je het hebben). Sterker nog, wat er in de Real World gebeurt wordt direct beïnvloed door wat er in Barbieland gebeurt! Net zoals Disneyland bedoeld is om te verhullen dat de moderne maatschappij een simulatie is bestaat Barbieworld om te verhullen dat Real World nep is. Uit de Barbie-matrix kun je niet ontsnappen. Je kunt het enkel met ironie beschouwen.
Het is eigenlijk best raar dat een 114 minuten lange advertentie de belangrijkste film van 2023 wordt. Maar ja, de marketing van Mattel heeft zich al terugbetaald. En wat ook belangrijk is voor een goede advertentie: het moet sociaal commentaar leveren. Steve Jobs wist dit, en Greta Gerwig ook. We krijgen daarom een mooi binnen de lijntjes gekleurd feministisch4 verhaal dat constant benadrukt in dat een Barbie alles kan zijn (en dat je er echt één moet kopen voor je dochter). Ook de antagonist van het verhaal de CEO van Mattel, blijkt uiteindelijk gewoon een heel gevoelige jongen te zijn. Pinkwashing5 is nog nooit zo roze geweest.
Overigens, er zit nog iets postmoderns in Barbie. Het blijkt uiteindelijk – en nu komen de spoilers – dat Barbies gedachten over de dood komen door de gedachten van haar eigenaar. Barbie leeft in een wereld waarin de emoties de realiteit bepalen. Net zoals Trump kwam met alternative facts die hem beter lagen dan de realiteit wordt Barbies leven bepaald door de stephencolbertiaanse truthiness van haar eigenaar. Het einde vertelt dat je zelf bepaalt wat de Barbie is. Net zoals je zelf je eigen Twitterbubbel kan samenstellen zodat je nooit meer met iemand uit een andere politieke zuil hoeft te praten. Erg opvallend dat deze film dit goedpraat.
O ja, dit was oorspronkelijk bedoeld als recensie. Nou, laten we dat snel doen. Acteurs goed. Productie goed. Decor en outfits zijn echt geweldig en daar gaan ze een Oscar mee krijgen. Script op zich wat minder maar daar gaan ze ook een Oscar voor krijgen. Wat ik jammer vond is dat de hele film eigenlijk niet camp genoeg was. Barbie zou daar een ideaal vehikel voor zijn maar het geheel is iets te schoon en te goed gemaakt. I’m just Ken was misschien wel het beste stukje maar ook dat is te, hoe zeg je dat, steriel? En het grote Barbiedansfeest aan het begin was jammer genoeg geen musical. De film was iets te Hollywood6 en niet genoeg Bollywood.
Als laatste de grote vraag: maakt het de hype waar? Ja, dat zou ik wel zeggen. Eigenlijk is alles precies zoals je verwacht. De hype draait om de roze esthetiek en die is goed. En ik denk dat dat ook een goede ontwikkeling is voor de samenleving, als iedereen er vrolijk en goed uitziet. Iedereen zou Barbie c.q. Ken moeten willen zijn.
Voetnoten
1 Aphrodite speelt in beide mythes een rol en het is dus logisch dat beide mythes in Barbie voorkomen.
2 Overigens, de Trojaanse oorlog was een strijd tussen de Indo-Europese Grieken en de [achtergrond onbekend] Trojanen en hun bondgenoten. Eén van de hypotheses over de oorsprong van het patriarchaat is dat dit is uitgevonden door de Indo-Europeanen, die ook paardrijden hebben uitgevonden. Een voorbeeld van hoe dit door andere culturen is opgevat is in het Oude Testament te lezen, waar de meer feminiene David de sterke Indo-Europese man Goliath verslaat.
3 Dat is ook zo omdat je als Franse filosoof alle interpretaties van je filosofie slecht moet vinden. Baudrillard is natuurlijk ook enkel een simulacrum van een filosoof.
4 Ik weet niet of ik dit wel in een voetnoot had moeten wegstoppen. Nu is het een opmerking voor de echte fans. Maar wat heeft Ken in het drinkwater gedaan om ervoor te zorgen dat heel Barbieland halsoverkop besluit Andrew Tate te worden? (En hoe heeft hij dat gedaan zonder drinkwater?) En waarom is iedereen opeens zo… gelukkig? Barbie zegt: het patriarchaat, toch wel een bijzonder gezellige toestand. Over tien jaar is dit een go-to film voor incels.
5 In hun Executive Board van zeven personen zit één vrouw, degene met de laagste rang.
6 Het toenemend Amerikaans provincialisme zit ook in het plot met een grondwettelijk hof (ieuw) dat blijkbaar belangrijk is in Barbieland.